سنگ کلیه یا کلیتیاسیون ادراری، به تشکیل توده‌های جامد در کلیه یا سیستم ادراری اطلاق می‌شود. این توده‌ها می‌توانند در هر قسمت از سیستم ادراری شکل بگیرند، از جمله کلیه‌ها، اورتر، یا مجرای ادرار. این توده‌ها ممکن است از مواد مختلفی تشکیل شوند، از جمله کلسیم، استروئیدها، آمونیاک، سیستین و اورات.

  سنگ کلیه بر اساس ترکیب شیمیایی و ساختار آنها دسته‌بندی می‌شوند. برخی از انواع معروف سنگ کلیه شامل سنگ کلیه کلسیمی، سنگ کلیه استروئیدی، سنگ کلیه آمونیاکی، سنگ کلیه سیستینی و سنگ کلیه اوراتی هستند. هر نوع سنگ کلیه ممکن است علائم و نشانه‌های خاصی داشته باشد، از جمله درد ناگهانی و شدید در ناحیه کمری، خون در ادرار، تغییرات در رنگ ادرار، تب، استفراغ و بوی نامطبوع ادرار.

انواع سنگ کلیه به موارد زیر تقسیم میشود:

1. سنگ کلیه کلسیمی:
   این نوع سنگ کلیه حاصل از تجمع کلسیم در ساختار کلیه است. کلسیم معمولاً در ادرار حل شده است، اما در برخی از موارد، میزان زیادی کلسیم در ادرار تجمع می‌یابد و سنگ کلیه کلسیمی شکل می‌گیرد. این نوع سنگ کلیه معمولاً بی‌علامت است تا زمانی که سنگ در حال حرکت در سیستم ادراری قرار می‌گیرد. علائم آن شامل

درد شدید در ناحیه پایین شکم
درد و سوزش در اولین بخش ادرار
خونریزی در ادرار
نفخ
تهوع و استفراغ
فشارخون بالا است.
 

1. سنگ کلیه استروئیدی:
   سنگ کلیه استروئیدی به دلیل مصرف طولانی مدت استروئیدها شکل می‌گیرد. استروئیدها ممکن است باعث افزایش جذب کلسیم توسط کلیه‌ها شوند و این موجب تشکیل سنگ کلیه می‌شود. علائم این نوع سنگ کلیه شامل:

درد در ناحیه پایین شکم
ادرار کم
ادرار تیره و بوی بد
تب
افزایش تعداد عفونت‌های ادراری می‌باشد.

1. سنگ کلیه آمونیاکی:
   سنگ کلیه آمونیاکی به دلیل تجمع مواد مختلف در ساختار کلیه ایجاد می‌شود. علائم این نوع سنگ کلیه شامل تب، استفراغ، درد گردن و شکم می‌باشد.
    
2.  سنگ کلیه سیستینی:
   سنگ کلیه سیستینی به دلیل مشکل در فرآیند جذب سیستین از ادرار در کلیه‌ها ایجاد می‌شود. سیستین یک نوع اسید آمینه است که در عادت ادراری حل می‌شود. در صورتی که نسبت سیستین به سایر مواد در ادرار بالا باشد، می‌تواند به تشکیل سنگ کلیه سیستینی منجر شود. علائم این نوع سنگ کلیه شامل درد ناحیه پایین شکم و ادرار کمرنگ می‌باشد.

1.  سنگ کلیه اورات:
   سنگ کلیه اورات به دلیل تجمع اورات در ساختار کلیه ایجاد می‌شود. اورات نتیجه تجزیه مواد غذایی خاصی است که عمدتاً در گوشت و ماهی یافت می‌شود. علائم این نوع سنگ کلیه شامل:

 درد در بخش پایین پشت
ادرار کم
ادرار تیره و بوی بد
افزایش تعداد عفونت‌های ادراریاست.

1. سنگ کلیه آمونیوم مگنزیم: این نوع سنگ کلیه به دلیل تجمع آمونیوم و مگنز در ساختار سنگ کلیه شکل می‌گیرد.
    

1.  سنگ کلیه استراوایت: این نوع سنگ کلیه حاصل از تجمع استراوایت (آپاتیت) در ساختار سنگ کلیه است و ممکن است دارای فسفات‌های دیگر نیز باشد.
    

1. سنگ کلیه تریپل فسفات: این نوع سنگ کلیه حاصل از تجمع فسفات‌های آهن، منیزیم و کلسیم در ساختار سنگ کلیه است و معمولاً در بدنه‌های قابل حل قابل مشاهده است.
    

علت انواع سنگ کلیه چیست؟

علت انواع سنگ کلیه ممکن است به عوامل مختلفی برگردد. برخی از علل شامل موارد زیر می‌شوند:
 

1. ترکیبات شیمیایی: سنگ کلیه اغلب به دلیل تجمع ناهمگن ترکیبات شیمیایی در ادرار ایجاد می‌شود. این ترکیبات شامل کلسیم، اکسالات، فسفات، سولفات، سیستین و اوریک اسید می‌شوند.

1. آبشستگی: وقتی ترکیبات شیمیایی در ادرار بیش از حد تجمع می‌کنند، ممکن است سنگ کلیه شکل گیرد. آبشستگی معمولاً به دلیل نقص در فرآیندهای تولید و تجزیه و تحلیل ادرار، تغذیه نامناسب، کاهش مصرف آب، عوامل ژنتیک و عوامل محیطی مانند آب و هوای گرم و خشک رخ می‌دهد.

1. عوامل مرتبط با عفونت: عفونت مجاری ادراری و سیستم ادراری می‌تواند باعث تولید سنگ کلیه شود. برخی از عفونت‌ها مانند عفونت باکتریایی ادرار، التهاب کلیه و پروستات می‌توانند رشد سنگ کلیه را تسریع کنند.

1.  عوامل ژنتیک: برخی از افراد به دلیل وراثت ژنتیکی به سنگ کلیه مستعد هستند. در این حالت، عوامل ژنتیکی می‌توانند باعث افزایش تولید ترکیبات شیمیایی در ادرار و ساخت سنگ کلیه شوند.
    

1.  عوامل محیطی: عوامل محیطی مانند نوع آب مصرفی، آب و هوا، تغذیه و فعالیت بدنی نقش مهمی در تشکیل سنگ کلیه دارند.

ژیم غذایی مناسب برای سنگ کلیه شامل موارد زیر است:
 

• مصرف مقدار کافی آب: مصرف آب به میزان کافی برای افزایش حجم ادرار و کاهش غلظت ترکیبات شیمیایی در ادرار بسیار مهم است. هدف باید مصرف 8-10 لیوان آب در روز باشد.
   
• کاهش مصرف نمک: مصرف زیاد نمک می‌تواند باعث افزایش غلظت سدیم در ادرار شده و رشد سنگ کلیه را تسریع کند. بنابراین، بهتر است مصرف نمک را کاهش داده و از جایگزین‌های طبیعی مانند ادویه‌ها و سبزیجات استفاده کنید.
   
• محدود کردن مصرف مواد غذایی حاوی اکسالات و فسفات: برخی از مواد غذایی مانند شکلات، قهوه، نارگیل، گوجه فرنگی، توت فرنگی، ماست، لبنیات، ماهی، مرغ، نخود و لوبیا حاوی اکسالات و فسفات هستند. بهتر است مصرف این مواد را محدود کنید.
   
• مصرف مقدار مناسب کلسیم: علی رغم تصور عمومی، مصرف کلسیم در رژیم غذایی برای کاهش خطر سنگ کلیه مفید است. مصرف کلسیم به میزان مناسب در رژیم غذایی می‌تواند باعث کاهش جذب اکسالات و فسفات در روده شود. منابع خوب کلسیم شامل شیر و فرآورده‌های لبنی، سبزیجات سبز برگ، بادام و ماهی هستند.
   
• محدود کردن مصرف مواد غذایی حاوی پروتئین: مصرف زیاد پروتئین حیوانی مانند گوشت قرمز، ماهی، مرغ و تخم‌مرغ می‌تواند باعث افزایش تولید اوریک اسید شده و رشد سنگ کلیه را تسریع کند. بهتر است مصرف پروتئین را محدود کنید و از منابع گیاهی مانند لوبیا، نخود، عدس و سویا استفاده کنید.

  تمام انواع سنگ کلیه ممکن است مشکلات و عوارض جدی را به همراه داشته باشند. برای تعیین خطرناک بودن یک نوع سنگ کلیه، عوامل دیگر مانند سایز، موقعیت و عوارض آن نیز باید در نظر گرفته شود.
  مهم است بدانید که هر فرد ممکن است به دلایل مختلف مستعد سنگ کلیه باشد و برای تشخیص دقیق و درمان مناسب، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.